Verslag vergadering Commissie voor Wonen, Armoedebeleid en Gelijke Kansen
Verslag
Mevrouw Moerenhout heeft het woord.
De problematiek rond de hervorming van de renovatiepremie tot een belastingaftrek is al bekend van de herfst van vorig jaar. De regering maakte toen bekend dat de vorige regeling zou worden afgeschaft en vervangen door een belastingvermindering te spreiden over drie jaar. De voorwaarden zouden evenwel dezelfde blijven. In mei 2015 hekelde het Rekenhof het uitblijven van een nieuwe regeling en de rechtsonzekerheid die zo werd gecreëerd. In juli 2015, een paar maanden geleden, maakt u, minister, de nieuwe regeling bekend. Volgens die nieuwe regeling moeten er twee aanvragen worden ingediend in de plaats van één, zijn de facturen maar twee in de plaats van drie jaar geldig en zijn er vier in de plaats van zes categorieën, met per categorie een maximum van 2500 euro. De nieuwe regeling is ingewikkeld en brengt heel wat administratie mee. Dat is verrassend voor een regering die van minder administratieve lasten een punt maakt.
Vandaag, tien maanden na de eerste communicatie over de hervorming van de renovatiepremie, blijkt dat de nieuwe regeling waarschijnlijk op 1 november zal ingaan. Ook al is dat al over twee weken, toch zijn er vandaag nog altijd onduidelijkheden. Niet alle krachtlijnen van de nieuwe regeling zijn duidelijk.
Een daarvan wil ik hier aanhalen omdat ik er heel veel mails over kreeg. Veel Vlamingen hadden nog geen idee van de nieuwe regeling toen ze hun renovatie planden. Ze gingen ervan uit dat de voorwaarden dezelfde zouden blijven – zo was het ook gezegd – en dat alleen de wijze van uitbetalen zou veranderen. De premie werd namelijk een belastingvoordeel. Met de nieuwe regeling weten veel van die mensen, die hun facturen van 2013 en 2014 opspaarden om aan 10.000 euro te geraken, vandaag niet waar ze staan. Zullen hun facturen nog onder het oude systeem vallen of toch al onder het nieuwe?
Daarom heb ik voor u, minister, volgende vragen. Wanneer komt er een definitieve beslissing over de nieuwe regeling? Wanneer verwacht u dat er opnieuw aanvragen kunnen worden ingediend? Hoe komt u tegemoet aan de klachten over onduidelijke communicatie over de transitieperiode van de oude naar de nieuwe regeling? Komt er een speciale overgangsregeling voor de mensen die nog facturen hebben van 2013 en 2014? Zo ja, wat houdt ze precies in?
Minister Homans heeft het woord.
Voorzitter, ik zal het redelijk kort houden, omdat we in de commissievergadering van 16 juli hierover heel uitgebreid hebben gedebatteerd. Het was trouwens de enige commissievergadering in die week. Heel veel mensen hebben toen het woord genomen en ook uw fractieleider, mevrouw Moerenhout, was aanwezig. Alle vragen die u nu stelt, heb ik dus al beantwoord, op een klein aantal na. Die zal ik vandaag beantwoorden, maar voor de rest verwijs ik echt wel naar het Woordelijk Verslag van de commissie van 16 juli 2015, vooral omdat er niets nieuws te melden is. Het debat 16 juli kwam voort uit een beslissing van de Vlaamse Regering tot principiële goedkeuring van het nieuwe besluit over de renovatiepremie van 3 juli. Intussen werd het advies van de Raad van State gevraagd, maar dat hebben we nog niet ter beschikking. Er is dus geen enkel nieuw element en ik kan u geen stand van zaken geven.
Voor de duidelijkheid wil ik er wel aan toevoegen dat we wel degelijk vanaf het begin heel duidelijk hebben gecommuniceerd. Er zijn weinig maatregelen waarover zo duidelijk is gecommuniceerd en die zo duidelijk en veel in de media zijn gekomen. U kunt dus veel zeggen, maar niet dat er niet over gecommuniceerd is. Er was ook een overgangsperiode. Tussen 30 november 2014 tot eind februari 2015 konden mensen zich nog altijd aanmelden om te genieten van de oude voorwaarden van de oude renovatiepremie. Er is dus wel degelijk een overgangsmaatregel geweest en er is duidelijk over gecommuniceerd. Zodra we het advies van de Raad van State binnen hebben, zullen we daarover even goed, ruim en duidelijk communiceren.
Mevrouw Moerenhout heeft het woord.
Minister, u antwoordt naast de kwestie. De overgangsmaatregel die u noemt, is een heel andere overgangsmaatregel. Mijn vraag is vandaag of de facturen van 2013 en 2014 meetellen of niet. Komt er daarvoor een overgangsmaatregel? Die vraag is in juli gesteld in de commissie, maar niet beantwoord. Ik was er toen niet bij, maar mijn fractievoorzitter wel. (Opmerkingen van minister Liesbeth Homans)
Neen, ik heb de notulen er drie keer op nagelezen.
Komen er overgangsmaatregelen, ja of neen, voor de facturen van 2013 en 2014? En als u hetzelfde antwoordt als zopas, dan ga ik uit van niet.
Mevrouw Taeldeman heeft het woord.
Minister, ik wil graag iets aanbrengen vanuit onze fractie. Ik denk dat we allemaal geconfronteerd worden met heel veel mails, reacties en telefoontjes. De voorbije maanden bleek dat heel wat burgers zich vragen stellen. We hebben ook reacties gekregen van intergemeentelijke samenwerkingsverbanden, want ook een aantal woonwinkels zitten nog met vragen. We hebben ook allemaal het schrijven ontvangen van de VVSG, die zich ook een aantal vragen stelt. En we hebben ook allemaal het advies gekregen van de Vlaamse Woonraad. Het zijn documenten die voor niemand vreemd zijn en waarin toch nog wat bezorgdheden worden uitgedrukt op het vlak van communicatie.
Er vond hier inderdaad een lange commissievergadering plaats op 16 juli over de nieuwe voorwaarden van de renovatiepremie. Op de website van de Vlaamse overheid stond lange tijd dat de nieuwe renovatiepremie van kracht zou gaan op 1 november. Die datum werd onlangs van de site gehaald. Dat schept natuurlijk weer een aantal nieuwe vragen bij de mensen. Waarschijnlijk heeft het te maken met het wachten op het advies van de Raad van State. Ik geef u alleen maar mee, minister, dat een aantal dingen toch nog onduidelijk zijn.
In het voorjaar hebt u geantwoord op een van mijn vragen. U zei: “We plannen in het najaar met de administratie Wonen-Vlaanderen een grote informatiecampagne over de drie grote pijlers van premies die vanuit Vlaanderen nog betoelaagd worden: de renovatiepremie, de aanpassingspremie en de verbeteringspremie”. Is het nog altijd de bedoeling om die informatiecampagne in het najaar te lanceren? Zo ja, wanneer zou dat dan gebeuren? Waarschijnlijk hangt veel af van wanneer de Raad van State advies uitbrengt.
Mevrouw Hostekint heeft het woord.
Minister, ik zal het debat niet herhalen dat hier in juli werd gevoerd, maar u bent natuurlijk wel een beetje een vreemd parcours aan het rijden. Ik wees er toen al op dat u vorig jaar in december hebt aangekondigd dat de oude renovatiepremie zou worden afgeschaft en dat er zou worden overgestapt op een fiscalisering. U zei erbij dat niemand ongerust moet zijn, dat alle voorwaarden dezelfde zouden blijven. De mensen gingen daar ook van uit. Op de website van Wonen-Vlaanderen stond ook dat voor wie van plan was om tussen 1 december en de zomer te renoveren, overgangsmaatregelen zouden worden uitgewerkt zodat men nog steeds aan dezelfde voorwaarden een aanvraag zou kunnen doen.
Gedurende al die maanden zijn alle betrokkenen in onzekerheid gebleven. Woondiensten werden overspoeld met vragen. En acht maanden later, in juli, net voor het debat dat we hier voerden, kwam u met groot nieuws. U zou niet fiscaliseren, u zou weer een renovatiepremie invoeren. Dat zou echter niet aan dezelfde voorwaarden zijn, zoals u eerder had aangekondigd, maar aan nieuwe voorwaarden die wel degelijk financiële consequenties hebben voor de mensen. Ze maken het ook een stuk moeilijker voor de mensen. Ze zullen ervoor zorgen dat de mensen niet meer of toch veel moeilijker aan de maximale premie van 10.000 euro zullen geraken. De nieuwe premie, zo zei u, zou worden ingevoerd vanaf 1 november.
Vandaag komt u zeggen dat er nog geen advies van de Raad van State is. U hebt natuurlijk wel al een antwoord gekregen van de Raad van State. De Raad van State gaf u lik op stuk en zei dat uw adviesaanvraag onontvankelijk is omdat u het heel kritische rapport van de Vlaamse Woonraad vrolijk naast u hebt neergelegd zonder ermee naar de Vlaamse Regering te gaan. Daarom bent u er vorige week mee naar de Vlaamse Regering moeten gaan en bent u nu weer dertig dagen aan het wachten op het advies van de Raad van State.
Minister, u hebt meer dan een maand tijd verloren. U moet voor de tweede keer terug, met beschaamde kaken, naar de Raad van State. Zult u de datum van 1 november halen? U bent op 2 oktober moeten terugkeren naar de Vlaamse Regering. U hebt dus pas daarna om advies kunnen vragen aan de Raad van State. En die heeft dertig dagen. Zult u de vooropgestelde datum, 1 november, halen? Of zullen de mensen weer eens met de gebakken peren zitten en geen aanvraag kunnen doen vanaf 1 november?
De heer Engelbosch heeft het woord.
Voorzitter, collega’s, het verwondert me altijd weer hoe sommigen het altijd geregeld krijgen om van iets positiefs, van een mooi plan, iets slechts te maken. Het is alsof het allemaal slecht is wat de Vlaamse Regering doet, en vandaag betreft het weer de communicatie.
Ik wil graag heel kort samenvatten wat de waarheid is. Bij het aantreden van deze Vlaamse Regering werd aangekondigd dat er een overgangsperiode is geweest en dat in deze moeilijke budgettaire tijden gepresteerd werd om het premiebedrag te behouden. Ook dat mag wel eens gezegd worden. De Vlaamse Regering geeft duidelijk aan dat we willen blijven inzetten op de renovaties. Bovendien is er een extra budget van 54 miljoen euro om ze betaald te krijgen. En daarbovenop bestaat er nog zoiets als een energiepremie en kan men ook nog een Vlaamse energielening krijgen. Laten we dus alstublieft niet altijd alles als negatief en slecht beschouwen of spijkers op laag water zoeken. Dat is de essentie.
Mevrouw Moerenhout, als u nu aanhaalt dat het een ingewikkelde regeling is, dat er administratieve rompslomp is en dat het niet klantvriendelijk is, dan kan ik me niet van de indruk ontdoen – sorry – dat u het niet begrepen hebt. Tot voor kort was het maximumbedrag voor wie een premie aanvroeg 10.000 euro. Weet u wat het gemiddelde was dat werd aangevraagd? 5600 euro. Door het bedrag nu op te splitsen in twee aanvragen, zullen de burgers in de praktijk meer premie krijgen dan voorheen. Men kan sparen en een deel van de werken uitvoeren waarvoor men een premie aanvraagt. Nadien is een tweede premie mogelijk. In plaats van het gemiddelde vandaag van 5600 euro, zal men in de toekomst, dankzij de spreiding, meer premie krijgen dan vandaag. Ook dat mag wel eens gezegd worden.
Minister Homans heeft het woord.
Voorzitter, de heer Engelbosch heeft kort samengevat wat er allemaal werd besproken in de lange commissie van 16 juli. Het is wellicht nuttig om dit nog even te herhalen, want blijkbaar is men hier redelijk kort van geheugen.
Voor alle duidelijkheid, dat heeft de heer Engelbosch ook duidelijk gezegd: we hadden ook een andere keuze kunnen maken met deze Vlaamse Regering. In 2009, toen we ook in de regering zaten en dus mee de verantwoordelijkheid hebben gedragen, is er ook behoorlijk gesleuteld aan het systeem van de renovatiepremie. Was dat duidelijk voor de mensen? Neen. Als parlementslid werden we toen ook overladen met reacties van verontruste burgers. Toen was er geen overgangsperiode, nu is die er wel.
Mevrouw Moerenhout, we hebben van in het begin van deze legislatuur heel duidelijk gecommuniceerd. Als u me nu vraagt of er een overgangsperiode is voor de facturen uit 2013 en 2014, dan is het duidelijk: die was er tussen 30 november 2014 en eind februari 2015. Ah, blijkbaar vindt u dat niet genoeg, drie maanden. Ik kan me voorstellen dat het voor sommigen niet genoeg is … Die overgangsmaatregel heeft ongeveer 54 miljoen euro extra gekost. U vindt dat blijkbaar de normaalste zaak van de wereld. Ik ook. Er was gedurende drie maanden een overgangsmaatregel, volgend op een periode waarin ruim werd gecommuniceerd en er heel veel aandacht aan werd besteed in de media. Die media-aandacht was heel goed, want dan pikken de mensen dat op.
U weet heel goed waarom we van het systeem van fiscaliseren zijn moeten afstappen. Ik zal het debat niet heropenen, maar ik wilde het niet op mijn geweten hebben dat bepaalde mensen die geen belastingen betalen, niet meer in aanmerking zouden kunnen komen voor een premie. Ik meen dan ook dat het een sociale beslissing was om van het systeem af te stappen.
De heer Engelbosch heeft tijdens de laatste commissievergadering heel goed opgelet. Mevrouw Hostekint stelt dat het vroeger 10.000 euro was. Wij hebben dat bedrag gevrijwaard, het bestaat nog altijd. Het gemiddelde premiebedrag dat onder het vorige systeem werd uitgekeerd was inderdaad 5600 euro.
Voor alle duidelijkheid: als nu met twee aanvragen wordt gewerkt, dan heeft men veel meer kans om de volledige 10.000 euro op te nemen, maar dat is blijkbaar niet zo heel belangrijk. Misschien is dat te sociaal of zo, ik weet het niet, maar ik denk dat het in ieder geval veel beter is voor de personen in kwestie. Ze maken veel meer kans om aanspraak te maken op het volledige bedrag van 10.000 euro, en niet op het bedrag van 5600 euro dat in de vorige legislatuur gemiddeld werd uitgekeerd.
We wachten dan uiteraard op het officieel advies van de Raad van State, ook met betrekking tot het kunnen handhaven van die datum van 1 november. Ik denk dat mevrouw Taeldeman en ook mevrouw Hostekint het hebben gehad over die datum. Daar hebben we inderdaad dat advies voor nodig.
Mevrouw Taeldeman, u hebt dan nog een bijkomende vraag gesteld over die grootse informatiecampagne. Ja, we zijn dat wel degelijk nog van plan, maar natuurlijk pas na de definitieve goedkeuring door de Vlaamse Regering, wat dan weer afhankelijk is van het advies van de Raad van State en de vraag wanneer dat binnenkomt.
Mevrouw Moerenhout heeft het woord.
Minister, het is heel duidelijk: er komt geen overgangsregeling voor mensen die een factuur hebben van 2013 en 2014. Dat u en de heer Engelbosch dat vandaag niet duidelijk willen meedelen, maakt de kwestie des te erger in mijn ogen. In elk beleid moet je keuzes maken, dat snap ik, maar je moet ook de moed hebben om je beslissing te motiveren voor de mensen thuis. Mijnheer Engelbosch, de mensen die thuis facturen hebben van 2013 en 2014, zullen het echter perfect begrijpen. Vandaag is het 14 oktober, twee weken voor de eerst meegedeelde aanvang van de nieuwe regeling, en pas vandaag blijkt – en dan is het niet eens duidelijk, maar voor mij wel – dat er geen overgangsregeling komt.
Dat wil twee dingen zeggen. Het betekent dat Vlamingen met facturen van voor 1 november 2014, die in de prullenmand mogen gooien, want facturen zijn geen drie, maar twee jaar meer oud. Ze moeten inderdaad hun aanvraag spreiden over twee momenten, maar er moet een jaar tussen zitten. Het betekent ook dat Vlamingen met facturen in slechts een, twee of drie categorieën, en niet de vier die volgens de nieuwe regeling vereist zijn, ook uit de boot gaan vallen. Dat is jammer en dat is oneerlijk, want de Vlamingen gingen er logischerwijze en te goeder trouw van uit dat u de voorwaarden niet zou veranderen, zoals een jaar geleden werd gezegd. Om een partijgenoot van u te citeren, weliswaar in een ander debat, maar kom, het is hier ook van toepassing: “Spelregels wijzig je niet wanneer de match bezig is.” En dat is exact wat u wel doet.
De vraag om uitleg is afgehandeld.