Verslag vergadering Commissie voor Cultuur, Jeugd, Sport en Media
Verslag
De heer Poschet heeft het woord.
Minister, al enkele jaren dromen verschillende mensen bij de Ancienne Belgique ervan hun werking uit te breiden naar het legendarische Amerikaans Theater, gebouwd in het kader van Expo 58.
Dit dossier zit intussen in een stroomversnelling. Op 10 januari 2018 lazen we dat er een mondelinge intentieverklaring zou zijn. De algemeen directeur van de AB, Dirk De Clippeleir, stelt: “Er is een mondelinge intentieverklaring om het gebouw in erfpacht over te dragen aan de AB en om ook de nodige financiële middelen vrij te maken voor de renovatie.”
Dat roept een aantal positief constructieve vragen op, onder meer over de renovatie van het Amerikaans Theater. Dat zal wel onder handen moeten worden genomen. Zijn er ideeën over de kostprijs hiervan? Wie gaat dit betalen?
Het Amerikaans Theater is eigendom van de federale Regie der Gebouwen. Er is dus een akkoord met het federale niveau nodig om verder te kunnen gaan. Hoe lopen de gesprekken hierover?
Wat is de impact van een eventuele uitbreiding met het Amerikaans Theater op de globale werking en programmatie van de AB? Welke middelen zullen hiervoor moeten worden uitgetrokken in het investerings- en exploitatiebudget? Dat is een van de grootste bekommernissen.
Op dit moment is de AB een zeer goed draaiende ‘boîte’, in de positieve betekenis van het woord. Ze rijgen de internationale erkenningen en prijzen aan elkaar. We hebben gisteren ook de cijfers gezien. Ze hebben vorig jaar 471 activiteiten/voorstellingen gehad terwijl dat voor de tweede in het lijstje in Brussel, namelijk de Botanique, 299 is. Dat is ongeveer 40 procent minder. Ze bereiken daarmee ook 218.000 personen. Dat is het tweede hoogste aantal van de cultuurtempels in Brussel. Alleen Vorst Nationaal doet beter met 430.000, maar die hebben een iets grotere capaciteit. De specificiteit en de waarde van de AB zit ook in het kansen geven aan jong talent. Het is een kweekvijver van jong talent die ze dan stapsgewijs mee begeleiden in het uitbouwen van hun carrière.
Het is een van de parels van het Nederlandstalige beleid in Brussel, en daar hebben alle partijen hier rond de tafel aan bijgedragen, los van politieke spelletjes. Dat is op zich al een unicum.
Op welke manier wordt een duurzame toegankelijkheid van het Amerikaans Theater gegarandeerd? Er is een tramlijn die er niet zo ver van ligt, maar dan moet je toch nog over het begin van de A12 geraken. Voor de rest is er niet zo veel openbaar vervoer in de buurt. En qua fiets- en voetgangerstoegankelijkheid stel ik mij toch ook wel vragen.
De stad Brussel heeft er ook haar oog op laten vallen. Ze vindt het blijkbaar een van haar kerntaken om een volledig cultureel aanbod uit te bouwen. We hebben ook de cijfers gezien: Paleis 12 is eigenlijk een halve flop en La Madeleine is een volledige flop. Ik heb al vragen gesteld over het culturele ecosysteem inzake podia in Brussel. U hebt toen gezegd dat we de markt zijn werk moeten laten doen. Wel, de markt doet zijn werk, en de onzichtbare hand geeft een pet aan het stadsbestuur, helaas voor de Brusselaar als belastingbetaler en als cultuurminnaar.
Hebt u gesprekken gehad, of overweegt u die, met de stad over een eventueel partnership, of om er toch voor te zorgen dat u goede buren blijft?
Minister Gatz heeft het woord.
Alvorens op uw vragen te antwoorden, wil ik zeker uw lofzang delen op dit mooie cultuurhuis, waar ik gisteren nog volledig in trance ben geraakt door een optreden van Arno met drie jonge knapen, die de rauwe TC Matic-sound, zelfs van de bluesperiode voor TC Matic, absoluut tot leven gebracht hebben. Ik was weer even 16 jaar. Maar bon, nu ben ik 50 en ik antwoord op uw vraag. (Gelach)
Zoals al aangegeven in het kader van eerdere parlementaire vragen over dit onderwerp, is een eventuele ingebruikname van het Amerikaans Theater door de AB inderdaad enkel mogelijk na noodzakelijke verbouwingen en aanpassingen aan het gebouw. In zijn huidige staat is het gebouw immers niet aangepast aan de actuele veiligheids-, duurzaamheids- en comfortnormen, noch beschikt het over een kwalitatieve, hedendaagse podiuminfrastructuur. Om het gebouw een nieuw leven te geven, is dan ook een intensief innovatieproject nodig. Momenteel worden de vroegere plannen van de AB, die ze in 2012 hadden opgemaakt en berekend, geactualiseerd. Het is echter sowieso duidelijk dat de AB dat niet alleen kan realiseren vanuit de eigen middelen. De steun van de Vlaamse Gemeenschap is dus noodzakelijk. Waar we nu op zitten, is de piste van een lening die door de AB kan worden aangegaan. Dat heeft ook te maken met ESR-matige elementen. De AB ontvangt daarvoor dan wel bijkomende middelen vanuit de Vlaamse Gemeenschap om de leninglast te kunnen opvangen. Dat is een relatief eenvoudige constructie: de lening vanuit de AB zelf, maar de financiële middelen zullen wel vanuit onze begroting moeten komen.
De federale Regie der Gebouwen is inderdaad eigenaar van het Amerikaans Theater. De gesprekken met federaal minister Jambon lopen nog steeds en ik hoop die op korte termijn te kunnen afronden en een akkoord te bereiken met betrekking tot het Amerikaans Theater. De meest praktische oplossing lijkt een erfpachtovereenkomst tussen de Regie der Gebouwen, de eigenaar van het gebouw, en de Ancienne Belgique, waardoor het Amerikaans Theater voor lange tijd aan de Ancienne Belgique zou worden toegewezen. De betrokken partijen bekijken die optie.
For the record: het iets langer duren van die gesprekken dan iedereen wenst en hoopt, ligt binnen de besluitvorming van de Federale Regering, waar ik geen impact op heb. Het is niet zo dat er tussen het kabinet van minister Jambon en ons kabinet bepaalde zaken nog specifiek moeten worden uitgeklaard. Dat loopt eigenlijk zeer goed.
Wat zou de impact zijn op de globale werking en programmatie van de AB? De plek is, zoals we allemaal weten, een bijzonder interessante locatie, die de AB de kans zou geven om een nog meer gevarieerde programmering aan te bieden. Het zou een belangrijke toevoeging zijn aan het culturele leven in Brussel en Vlaanderen. Er zal immers plaats zijn voor alle vormen van podiumkunsten, ook in samenwerking met andere spelers. Naast het opnieuw exploiteren van de theaterzaal, biedt het gebouw immers ook ruimte waar jonge artiesten kunnen repeteren, creëren, leren en elkaar ontmoeten. En zelfs dan is de volledige mogelijkheid van het gebouw nog niet benut, zo omvangrijk is het. Dan is er ook nog de binnenruimte van het Amerikaans Theater, waar in het zomerseizoen – laten we dan toch even dromen – ook openluchtactiviteiten zouden kunnen plaatsvinden, niet beperkt tot muzikale, die een ander publiek aantrekken.
Het is dus duidelijk dat naast het investeringsbudget – waarvan we nog bekijken wat dat exact kan inhouden – op termijn ook een werkingsbudget nodig zal zijn. In 2012 al werden voor de investering door de AB de eerste budgettaire plannen gemaakt, maar het dossier viel toen stil. Momenteel wordt de herberekening gemaakt van de investeringskost. De AB werkt intussen ook aan de update van het businessplan. Een belangrijk uitgangspunt is dat de werking door de AB in het Amerikaans Theater grotendeels op eigen inkomsten moet kunnen draaien. Dat is ook al zo voor de huidige werking van de AB. Wij geven een, vanuit ons perspectief, substantiële subsidie aan de AB als Vlaamse kunstinstelling, maar als ik mij niet vergis, is dat maar 10 of 15 procent van hun globale omzet – des te beter voor de financiële gezondheid van dit huis.
De duurzame toegankelijkheid is inderdaad een onderdeel dat zeker zal worden meegenomen als de plannen kunnen worden voortgezet. Het is immers belangrijk dat de publieke toegankelijkheid van het gebouw niet alleen praktisch goed geregeld wordt, maar ook op een zo duurzaam mogelijke manier. Vanzelfsprekend zullen daarbij verschillende partners moeten worden betrokken om die doelstellingen te realiseren.
Het is goed dat u de vraag stelt over de samenwerking met de stad Brussel. In deze fase lopen er geen gesprekken met de stad Brussel over een partnership. Het is echter duidelijk dat de uitbouw van een werking in het Amerikaans Theater voor de stad bijkomende infrastructurele en organisatorische mogelijkheden biedt voor zowel het professionele artistieke veld als de jongere, opkomende artiesten als het brede publiek. Een samenwerking met de stad blijft dus een van de mogelijkheden in de toekomst. Wat bedoel ik daarmee? Het gebouw is zo groot, dat als de AB hier het voortouw neemt en dus ook de erfpacht zou hebben, zij op dat ogenblik ongeveer een derde rechtstreeks zouden uitbaten, maar dat toch nog de helft tot twee derden overblijft om andere dingen te doen. Partnerschappen met andere artiesten en andere organisaties behoren dus zeker tot de mogelijkheden. Het is ook in die zin dat de AB aan het kijken is.
Het is goed dat u de vraag stelt. U kunt ook niet anders. Wij worden door de pers belaagd met de vraag hoever het staat. En voor de heer De Clippeleir mag het ook wel vooruitgaan. Ik begrijp dat, maar op dit ogenblik moeten we beseffen dat het nog in orde moet komen met de Regie der Gebouwen en binnen de Federale Regering. We moeten dus misschien even weer de discretie in gaan, want het is nog altijd beter één vogel in de hand dan tien in de lucht. Maar we zien hem wel als vliegen.
De heer Poschet heeft het woord.
Bedankt voor uw antwoord, minister. Die renovatie gaat inderdaad over comfort, duurzaamheid, veiligheid. Dat zal dus wel een pak geld kosten. Is daar al enig idee over? Ik weet niet of er nu al cijfers zijn. Misschien kunt u de cijfers geven van 2012, en dan weten we dat er nog een smak bij zal moeten komen. Dan weten we op zijn minst al in welke grootteorde het ongeveer zit.
Er zou voor de financiering gewerkt worden met een lening die wordt aangegaan door de AB. De Vlaamse Gemeenschap zou dan middelen vanuit de begroting toekennen aan de AB. U sprak over ‘onze begroting’. Bedoelt u dan de begroting Cultuur of de begroting Brussel? (Opmerkingen van minister Sven Gatz)
Cultuur, oké.
U sprak ook over extra aanbod. Ik denk dat er nog wel mogelijkheden zijn om in een extra aanbod te voorzien. Ik wil absoluut niet overkomen als kritisch, het is gewoon een oprechte bekommernis, maar we moeten ervoor zorgen dat als er een extra aanbod komt, dat dat ook extra aanbod is, en dat dat geen aanbod is dat momenteel in de binnenstad zit en dat dan weggezogen wordt naar de rand, want dan krijgen we weer het fenomeen dat mensen die eens op een goede manier Brussel en de kern van Brussel kunnen ontdekken, in het stadscentrum rondlopen en daar eens een restaurantje of cafeetje meepikken, wegvallen. Dan blijven de mensen weer aan de rand van Brussel en komen ze niet in de kern van Brussel. Voor mij is het echt essentieel dat dat geen negatieve impact heeft op het aanbod en de programmatie in de binnenstad zelf.
U zegt ook dat partnerschappen mogelijk zijn, aangezien er maar voor een derde zou worden gebruikgemaakt van het potentieel. Is het dan niet een beetje te ambitieus? Het zou raar zijn om met iets te starten en het dan voor twee derde of de helft te moeten laten leegstaan. Dat zal waarschijnlijk niet gebeuren, maar aan welke partners denkt men dan precies?
Mevrouw Van Werde heeft het woord.
Minister, dit is een dossier dat niet alleen veel van mijn collega’s hier in de commissie, en ook u, als minister en Vlaamse Brusselaar, bezighoudt. Het leeft immers ook bij de Brusselse fractie, waar ik alleen maar blij om kan zijn.
Nu, de technische vragen over de prijs van de restauratie, over de invulling, de programmatie, de duurzame toegankelijkheid, dat zijn allemaal vragen die moeten worden gesteld, maar los daarvan wil ik vooral graag onderschrijven wat u in uw beleidsbrief zegt, namelijk dat u de unieke rol van die organisatie in het Vlaamse en Brusselse kunstenlandschap bevestigt. Het is goed dat de AB zich ontfermt over die unieke, iconische locatie die het Amerikaans Theater is. In diezelfde beleidsbrief schrijft u ook wat u net zelf al aanhaalde, dat het een interessante locatie is, die de AB de mogelijkheid zou geven om een meer gevarieerde programmering aan te bieden. Ik hoop dus voor alle betrokken partijen dat ze de opportuniteiten zien die zich hier stellen. Ik zie een nieuw baken voor de Vlaamse cultuur in Brussel, een toegevoegde waarde voor de hoofdstad.
Men zegt: beter één vogel in de hand dan tien in de lucht. Wel, ik hoop dat die ene vogel ook een heel hoge vlucht neemt. Ik ben heel benieuwd naar het antwoord op de vraag van collega Poschet, maar ook naar het vervolg van het hele verhaal.
Mevrouw Segers heeft het woord.
Minister, ik heb u daar ook al eens een vraag over gesteld, omdat wij daar vanuit onze fractie ook heel benieuwd naar kijken. Ik kan eigenlijk alleen maar bevestigen dat wij u ter zake de volle steun geven, en onze appreciatie ervoor uitdrukken dat u een initiatief neemt om de AB met die plannen vooruit te helpen.
Ik wil me heel graag aansluiten bij jullie oproepen.
Minister Gatz heeft het woord.
Ik zal u gewoon indicatief het bedrag van 2012 laten bezorgen, maar u mag daar inderdaad wel wat bijtellen. Als de afbetaling van de lening door de AB over een redelijke periode is gespreid, dan is dat een haalbare kaart, zelfs al zal dat wel degelijk bijkomende middelen van het Fonds Culturele Infrastructuur vergen. Dat moet op zich echter geen probleem zijn.
Wat de programmatie betreft zoals men die nu ziet of zag, bij de AB dacht men daar honderd programmadagen te kunnen gebruiken, in het vernieuwde theater dan. Dat is op dit ogenblik zo. Dat kan in de toekomst natuurlijk ook meer zijn. Dat is dus al redelijk veel. Er is echter inderdaad zeker nog ruimte voor andere initiatieven en mogelijkheden. Ik heb uitdrukkelijk het gegeven genoemd van het atelier voor jonge artiesten, en zelfs dan is er nog andere ruimte. Er zullen zich zeker genoeg partnerschappen aandienen. Ik kan daar nu echt niet dieper op ingaan, want dan zijn we nog meer hypothetisch aan het praten en ik wil er echt eerst zeker van zijn dat we alles netjes voor elkaar hebben tussen de twee kabinetten en met de Regie der Gebouwen. Dan zal vanuit de werking van de AB die we allemaal kennen, het plan verder kunnen worden opgebouwd. Het is immers niet zo dat er een kant-en-klaar gegeven ligt, maar er zijn wel een aantal richtingen en er zal ook nog wel een vrij brede consultatieronde moeten zijn met een deel van het Brusselse culturele veld.
Ik deel ook uw mening dat het over een uitgekiende programmatie zal moeten gaan, en geen communicerende vaten. Ik denk wel dat de AB, in tegenstelling tot andere zalen die u daar hebt genoemd, over de juiste knowhow beschikt om dat evenwicht te vinden. Zo is ook weer gebleken, en dat was ook het begin van uw uiteenzetting daarstraks. Niet iedereen heeft dat. Men is er nu achter gekomen dat het uitbaten van een zaal ook een metier is, en de AB beheerst dat metier uitstekend.
De heer Poschet heeft het woord.
De AB is een kroonjuweel van Nederlandstalige cultuur in Brussel. Als de AB het mogelijk acht, programmatorisch en logistiek, om het Amerikaans Theater op een degelijke manier uit te baten, zonder de werking op de Anspachlaan in het gedrang te brengen, dan denk ik dat we daar de volle steun aan moeten geven.
Ik ben ook blij, en het verrast me positief, dat iedereen hier rond de tafel daar voluit achter gaat staan. Dat gebeurt niet bij alle cultuurdossiers in Brussel, maar ik ben blij dat het in dezen wel gebeurt. We zullen het vervolg van dit verhaal dus van nabij volgen.
De vraag om uitleg is afgehandeld.